Kısırlaştırma operasyonu hayvan sahiplerince üzerinde sıkça düşünülen, etik ve fizyolojik sonuçları üzerinde halen tartışılan bir konu olarak hayvan sahiplerinin gündeminden düşmeyen bir konudur. Bu konu hakkında genel kanı evcil hayvanların kısırlaştırılmaması ve bu sayede doğal hayatlarının bozulmaması gerekliliği üzerine bir görüş mevcuttur. Aslında doğal ortamlarının bozulmaması konusunda ilk düşünülmesi gereken onların -ve biz insanların da – doğal ortamları olan iklimi ve bitki örtüsünü katletmemiz ile birlikte gelen çarpık şehirleşme örtüsünün en büyük etken olmasıdır. Artık sokaklardan evlerimize girmeye başlayan dostlarımız için de ‘şehirleşme’nin sonuçlarını çekiyorlar diyebiliriz.

Kısırlaştırmanın hayvan sahipleri açısından bakıldığında daha kozmetik sorunlar olduğunu görüyoruz. Eve bırakılan keskin kokular, çiftleşme isteği ile birlikte başlayan yüksek desibelli sesler ve kedilerde en önemlisi ev dışına kaçıp çiftleşme isteği ile başlayıp yüksekten düşme ile sona eren talihsiz ve üzücü kazalar dışarıdan görülebilen ilk problemler olarak sıralanabilir.

Sağlık açısından kısırlaştırmanın hem erkek hem de dişi hayvanlar için avantajlarını sıralayalım. Dişilerin ovariohisterektomisin mümkün olduğunca erken yapılması ileri yaşlarda meme bezi tümörü ve pyometra(rahim iltihabı) riskine karşı oldukça kesin bir önlem olacaktır. Meme bezi tümörleri kediler için hematopoetik ve deri tümörlerinden sonra en sık karşılaşılan üçüncü neoplazi çeşididir. Her yaşta görülebileceği gibi genellikle 10 yaşından sonra görülmektedir. Irk predispozisyonu olarak domestik shorthair ve siyam kedilerinde yüksek insidansa sahip olsalar da tüm kedi ırklarında görülebilmektedir. Meme bezi tümörü olgularının büyük çogunluğu(%99) kısırlaştırılmamış kedilerde görülmektedir. Köpeklerde erken yaşlarda kısırlaştırılması düşük insidansı yani meme bezi tümörü oluşma riskinin azaldığı gözlenmiştir. Her yaşta görülmesiyle birlikte 5 yaşından büyük köpeklerde görülmesi daha fazladır.

Rahim iltihabı(Piyometra) ise kedi ve köpeklerdeki tüm ırklarda görülebilen kistik endometriyel hiperplazi ile ikincil olarak oluşabilen ve endometriyuma bakteri girişi olduğunda purulent sıvı toplanmasına yol açabilen bir hastalıktır. Genellikle 6 yaşın üzerindeki hayvanlarda görülür. Kısırlaştırılmamış hayvanlarda görülür. Köpeklerde piyometranın altında yatan kistik endometriyal hiperplazi durumunda hastalık nüks edebilir. Bu sebeple en kesin tedavi seçeneği ovariohisterektomi(kısırlaştırma) olacaktır.

Kısırlaştırma sonrası hem erkek hem de dişilerde çeşitli fizyolojik değişimler yaşanacaktır. Metabolizma hızı düşeceği için kilo alma sorunu ortaya çıkacak ve daha sakin bir yaşam tarzı benimseyeceklerdir. Bu sorun uygun diyet mama ile çözülecektir. Özellikle erkek kedilerde uygun diyet mama ile beslenmediğinde çeşitli idrar yolu tıkanıklıkları ve enfeksiyonu ile karşılaşılabilmektedir. Bu hastalıklara genel olarak ‘kedilerin alt üriner kanal hastalıkları’ ya da ‘kedilerin ürolojik belirtileri’ denilmektedir. Bu olgunun birçok nedeni olmakla birlikte kısırlaştırma sonrası uygun olmayan beslenme önemli bir yer tutar. 10 aylıktan sonra bir kedi yetişkin olarak kabul edilir ve aynı insanlarda olduğu gibi kedilerde de erkekler bu olgunluk dönemine dişilerden biraz daha geç ulaşırlar. Bu döneme kadar hem dişi hem de erkekte genital kanal gelişmesini sürdürmektedir. Erkek genital ve üretral kanalı daha dar olduğu için bu rahatsızlıkların görülme oranı dişilere nazaran çok daha sık olmaktadır. Tam olarak gelişmemiş bu kanalda üretral tıkaçların oluşumu ve kristallerin verdiği hasar çok daha keskin olmaktadır. Üstelik kısırlaştırmadan sonra cinsiyet ayrımı olmaksızın her kedinin kilo problemi yaşadığı, obeziteye meyilli oluşu ve cinsel hormon aktivitesinde düşüş gibi fizyolojik ve davranışsal değişimler yaşanacağından daha hareketsiz bir yaşam tarzı sürecekleri bilinmektedir. Kısırlaştırma ile birlikte başlanılan uygun beslenme programı ile bu sorun kolayca aşılmaktadır.

Hayvanlarda kısırlaştırma operasyonundan önce hayvan sahiplerinin ve evcil hayvanların yaşadığı çeşitli psikolojik ve çevresel sorunlarla birlikte kısırlaştırılmamış hayvanlarda rahim iltihabı ve meme bezi tümörü ortalama 5 yaşından sonra büyük bir risk teşkil etmektedir. Kısırlaştırma operasyonuyla bu iki önemli hastalık riski neredeyse sıfıra indirip hayvanların daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmesi sağlanmış olunur. Erkek hayvanlarda kısırlaştırma operasyonu sonrasında yaşanabilecek alt üriner sistem hastalıklarının ise uygun diyet beslenme ile önüne geçilebileceği bilinmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Larry Patrick Tilley, Francis W.K. Smith, The Five-Minute Veterinary Consult Canine and Feline
AYTUĞ Nilüfer, 2011, Köpek ve Kedilerin iç Hastalıkları